Jak wynagradzać zarząd w NGO? Kontrakt menedżerski.




[AKTUALIZACJA 29.07.2020] Poniższy tekst dotyczy wykorzystania kontraktu menedżerskiego dla wynagradzania zarządu NGO. Ostatnia aktualizacja wpisu dotyczy wykorzystanie działalności nierejestrowanej i ulgi na start dla rozliczenia menedżera w NGO. W związku z systematycznym rozszerzaniem obowiązków składkowych, w ostatnich latach, dodałem informacje o zbiegach podstaw do ubezpieczenia kontraktu z innymi podstawami. Kontrakt wciąż może stanowić dobrą alternatywę dla umowy o pracę oraz powołanie (choć nie w zakresie kosztów).

Początkowo jeden wpis miał obejmować zestawienie różnych form zatrudnienia członków zarządu w organizacjach pozarządowych, lecz z racji obszerności zagadnienia ostatecznie postanowiłem podzielić go na kilka mniejszych części.

Jest to, jak na razie, najobszerniejszy cykl na blogu. Całość składa się z czterech następujących części:

Co to jest kontrakt menedżerski?

Ponieważ jest to bardzo popularna forma wynagradzania członków zarządów w spółkach, a zwłaszcza tych większych, informacje o kontrakcie można z łatwością znaleźć na stronach poświęconych przedsiębiorcom. Dlatego w tym wpisie ograniczę się do ogólnej charakterystyki i spraw bezpośrednio dotyczących zarządów w NGO.

Kontrakt menedżerski to po prostu umowa cywilnoprawna podlegające Kodeksowi cywilnemu, a nie Kodeksowi pracy. Jest to najpoważniejsza różnica. Samo podpisanie z członkiem zarządu kontraktu nie pociąga za sobą większości z obowiązków wynikających z prawa pracy, czyli jego funkcjonowanie jest znacznie mniej sformalizowane.

Sam kontrakt jest umową o zarządzanie i tak też można go nazwać. Jego korzenie tkwią w umowie zlecenia.

Co zawiera kontrakt menedżerski?

Niezbędne elementy tej umowy to:

  • przedmiot umowy = zarządzanie, przez co, rozumieć można np.:

stałe zarządzanie Stowarzyszeniem, kierowanie pracami zarządu, reprezentowanie wobec osób trzecich, pełnienie obowiązków pracodawcy wobec zatrudnionych pracowników”,

  • stronami umowy są: członek zarządu = menedżer oraz stowarzyszenie/fundacja (o reprezentacji dalej),
  • prawa i obowiązki stron,
  • wynagrodzenie,
  • inne istotne elementy dla pełnionej funkcji, np.: urlopy.

Kontrakt powinien być maksymalnie doprecyzowany (nie będą tu miały żadnego zastosowania regulacje o pracy wynikające z Kodeksu pracy).

Bardzo ważne jest podkreślenie samodzielnej pozycji menedżera. Jest on osobą zarządzającą i poza ściśle przewidzianymi sytuacjami w statucie (powołanie, odwołanie, kontrola sprawozdania) nie podlega zatrudniającemu. Krótko mówiąc, on sam zarządza, a kontrakt przewiduje za poświęcony przez niego czas i wysiłek konkretne wynagrodzenie. To właśnie powinno, wynikać bezpośrednio z zawartej umowy by nie było wątpliwości czy to czasem nie jest jednak umowa o pracę. W zasadzie to kwestie te można pominąć w samej umowie, bo i tak wynikają ze statutu, tylko należy związać wykonywanie usług z kontraktu z pełnioną funkcją (w poniższym wzorze wynika to już z preambuły i innych postanowień). W tym modelu odwołanie z funkcji w zarządzie = rozwiązanie kontraktu. Wtedy nie ma potrzeby przewidywać powodów rozważania umowy, bo będzie mógł to zrobić powołujący organ w każdym czasie.

Składki ZUS

W uproszczeniu kontrakt jest traktowany jak umowa zlecenia i podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu. Żadnego znaczenia nie będzie miało prowadzenia działalności gospodarczej przez menedżera (zleceniobiorcę), ponieważ art. 13 Ustawy o PIT uznaje, że takie przychody zawsze będą uznawane za przychody z działalności wykonywanej osobiście. Oznacza to, że praktycznie nie ma możliwości obejścia płacenia pełnych składek od zawartej umowy tak jak przy każdej umowie zlecenia. Nie ma również możliwości skorzystania z opodatkowania podatkiem liniowym 19%.

Istnieje jednak duży plus kontraktu menedżerskiego w sytuacji gdy stanowi on dodatkowe wynagrodzenie członka zarządu. Jeżeli menedżer ma w innym miejscu umowę o pracę i wynagrodzenie z niej jest równe lub wyższe od minimalnego, to dojdzie to zbiegu tytułów ubezpieczenia. W konsekwencji kontrakt będzie zwolniony od składek społecznych. Z tego tytułu należna będzie tylko składka zdrowotna

Podobna sytuacja, zbiegu tytułów do ubezpieczenia, może wystąpić w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez menedżera. Warunkiem jest osiąganie minimalnego wymiaru składek z kontraktu. Wówczas nastąpi zwolnienie z tytułu ubezpieczenia społecznego.

W ten sposób można znacząco obniżyć koszty zatrudnienia, ze względu na niższe obciążenie samej działalności gospodarczej względem umowy oraz możliwość skorzystania z preferencyjnych składek ZUS.

Reasumując stowarzyszenie = zleceniodawca, będzie płatnikiem obowiązanym pobierać comiesięczne zaliczki na podatek dochodowy pomniejszone o koszty uzyskania przychodów (w wysokości kosztów pracowniczych) i potrącone składki. Czyli w kwestii kosztów nie ma większych różnic pomiędzy kontraktem a umową o pracę.

Kontrakt menedżerski, a ulga na start

Jak wygląda sytuacja gdy menedżer chce skorzystać z tzw. ulgi na start w składkach ZUS? Stanowisko organów ZUS jest korzystne dla płatników. Jeżeli kontrakt będzie rozliczany w ramach działalności gospodarczej menedżera korzystającego z ulgi na start, nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Konieczne są jednak do spełnienia dwa warunki:

  • przedmiot kontraktu jest taki sam jak przedmiot działalności,
  • przychody są opodatkowane jako przychód z działalności gospodarczej.

Cała interpretacja znajduje się pod tym linkiem.

Kontrakt menedżerski, a działalność nierejestrowana

Niestety, w tym przypadku interpretacje ZUS nie są pozytywne, pomimo dużych kontrowersji prawnych (szerzej o tym problemie m.in.: rp.pl, rachunkowosc.com.pl i prawo-mamy.pl).

Nie podleganie ubezpieczaniu z działalności gospodarczej, według ZUS oznacza, że umowa będzie oskładkowana jak zlecenie. Pełną wykładnię znajdziecie w tej interpretacji ZUS w Gdańsku. Nie wchodząc w szczegóły (zainteresowanych odsyłam do powyższych linków), w obecnym stanie praktyki stosowania prawa, kontrakt menedżerski w ramach działalności nierejestrowanej będzie oskładkowany ZUS. Sprawa jednak nie jest rozstrzygnięta ostatecznie i może ulec zmianie. Zawsze otwarta pozostaje również droga indywidualnych interpretacji i skutecznego przekonania organów ZUS do korzystniejszego stanowiska.

Dla kogo jest więc kontrakt?

W stosunku do umowy o pracę pozycja menedżera jest znacznie słabsza (urlopy, nadgodziny, okres wypowiedzenia itd.), z drugiej strony mamy trochę mniej formalności i możemy uregulować umowę jak chcemy. Kontrakt jest więc przede wszystkim dla organizacji, których zarządy mają pewną pozycję (fundatorzy, liderzy, pełniący funkcję od wielu kadencji) i jest spory poziom zaufania pomiędzy działającymi osobami. Należy pamiętać, że również odpowiedzialność prawna będzie większa, ponieważ nie ma limitu odszkodowania do 3 miesięcznego wynagrodzenia z art. 119 Kodeksu pracy. Jednak wszystko zależy od konkretnej sytuacji, bo równie dobrze można skonstruować kontrakt menedżerski bardzo korzystny dla zarządzającego.

Dla kogo jest kontrakt menedżerski? Jeżeli nie macie rozbudowanych kadr, potrzebujecie elastyczności lub budujecie zatrudnienie na podstawie zaufania, to jest dla Was.

Kto zawiera umowę?

Podobnie samo jak w przypadku umowy o pracę.

Podobnie samo jak w przypadku umowy o pracę.

Minimalne wynagrodzenie

Od tego roku obowiązują przepisy Ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw z dnia 22 lipca 2016 r. Przepisy te wprowadzają minimalną stawkę godzinową od umów zlecenia i umów, do których stosuje się przepisy o zleceniu (usługi).  W związku z tym, wymogi te trzeba również uwzględnić w kontrakcie. Można przyjąć różne rozwiązania.

Brak unormowania czasu pracy w kontrakcie

Menedżer za każdy miesiąc sporządza spis godzin pracy. Można przewidzieć formę weryfikacji:

Menedżer jest obowiązany do ewidencji miesięcznych godzin pracy i każdorazowego przedkładania spisu godzin za dany miesiąc. Przewodniczącemu Komisji Rewizyjnej, najpóźniej do 10 dnia następnego miesiąca.”

Sztywne wpisanie czasu pracy do kontraktu

Wygodniejsze rozwiązanie i stabilniejsze. Przykład:

Menedżer pełni obowiązki w czasie 40 godzin tygodniowo, przy czym rozkład godzin na poszczególne dni zależy od jego indywidualnej organizacji pracy. Każdorazowa konieczność wykroczenia poza ten limit będzie uzgadniana przed zaistniałą koniecznością lub w najbliższym możliwym terminie z Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej.”

Zwolnienie z obowiązku zapewnienia minimalnego wynagrodzenia

Można się również zastanowić czy kontrakt nie będzie korzystał ze zwolnienia z obowiązku zapewnienia minimalnego wynagrodzenia przewidzianego we wprowadzonym art. 8d. ust 1. pkt 1 w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Dla takiego zwolnienia konieczne jest:

  • decydowanie przez menedżera o miejscu i czasie świadczenia
    usług i
  • wynagrodzenie o charakterze prowizyjnym (uzależnionym od uzyskanych wyników – co w przypadku bieżącego zarządzania może być trudne do opisania w kontrakcie, zwłaszcza gdy organizacja nie prowadzi działalności gospodarczej).

Dlatego raczej należy obstawać za sztywnym wpisaniem jakiejś ilości godzin miesięcznych, tak aby odpowiadało to zarówno stanowi faktycznemu, jak i pozwalało na uzyskanie kwoty, którą chcemy przeznaczyć na wynagrodzenie menedżera.

Orzeczenia i interpretacje

Interpretacja ZUS Gdańsk, z dnia 10 października 2016 r. DI/100000/43/891/2016

Interpretacji ZUS w Gdańsku z dnia 24 lipca 2018 (DI/100000/43/822/2018).

Wyjaśnienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odnośnie ulgi na start

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 września 2014 r. I ACa 323/14

Wzór kontraktu menedżerskiego

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Powiązane posty