Ostatnie
miesiące szykują małą rewolucję w III sektorze, a w zasadzie należałoby napisać
w IV sektorze, chodzi bowiem o WSTĘPNY PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO USTAWY O EKONOMII
SPOŁECZNEJ I SOLIDARNEJ, przygotowany przez Departament Ekonomii Społecznej i
Pożytku Publicznego Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (dostępny
TUTAJ). Wywołał on duży oddźwięk w środowisku, przede wszystkim dlatego,
że zagadnienia w nim poruszone próbowano już bezskutecznie uregulować w Ustawie
o przedsiębiorstwie społecznym (której projekt poselski był przedmiotem prac
rządowych w latach 2013 – 2015 i ostatecznie utknął w podkomisji Sejmu).
Sam wstępny projekt jest bardzo ciekawy i już na tym etapie
można przyjrzeć się podstawowym definicjom, które będą regulowały ekonomię
społeczną w Polsce. Jednak wcześniej chciałbym zająć się samym pojęciem
ekonomii społecznej. Pomimo, że jest to blog na temat NGO, temat ten jest
bardzo związany i powinien być znany każdemu działaczowi III sektora. Ekonomia
społeczna umożliwia, bowiem rozwiązanie szeregu społecznych problemów w sposób,
który jest nieosiągalny dla NGO. Dlatego pozostawiam na razie na boku
wspomniany na wstępie projekt założeń do Ustawy o ekonomii społecznej i
solidarnej, skupiając się na podstawach ekonomii społecznej. Do samego projektu
powrócę w kolejnym wpisie, gdyż temat jest bardzo ciekawy.
można przyjrzeć się podstawowym definicjom, które będą regulowały ekonomię
społeczną w Polsce. Jednak wcześniej chciałbym zająć się samym pojęciem
ekonomii społecznej. Pomimo, że jest to blog na temat NGO, temat ten jest
bardzo związany i powinien być znany każdemu działaczowi III sektora. Ekonomia
społeczna umożliwia, bowiem rozwiązanie szeregu społecznych problemów w sposób,
który jest nieosiągalny dla NGO. Dlatego pozostawiam na razie na boku
wspomniany na wstępie projekt założeń do Ustawy o ekonomii społecznej i
solidarnej, skupiając się na podstawach ekonomii społecznej. Do samego projektu
powrócę w kolejnym wpisie, gdyż temat jest bardzo ciekawy.
Co
to w ogóle jest ekonomia społeczna?
Na
wstępie muszę podkreślić, że nie istnieje jedna wiodąca definicja ekonomii
społecznej jako takiej. Oczywiście w różnych państwach istnieją różne definicje
ustawowe, tutaj jednak chciałbym się skupić na definicji bardziej ogólnej.
wstępie muszę podkreślić, że nie istnieje jedna wiodąca definicja ekonomii
społecznej jako takiej. Oczywiście w różnych państwach istnieją różne definicje
ustawowe, tutaj jednak chciałbym się skupić na definicji bardziej ogólnej.
Pojęcie
ekonomii społecznej nie jest pojęciem nowym. Termin ten powstał w XIX w. i
początkowo był związany z ruchem socjalnym, tworzącym alternatywną koncepcję
dla ówczesnego kapitalizmu. Na początku XX w. termin ten przede wszystkim
kojarzono z szeroko pojętą spółdzielczością, która miała stanowić remedium dla
różnic materialnych w społeczeństwie. Dopiero wraz z terminologicznym
wyodrębnieniem trzeciego
sektora
(nazywanego też sektorem non – profit) ekonomia społeczna została na nowo
zdefiniowana.
ekonomii społecznej nie jest pojęciem nowym. Termin ten powstał w XIX w. i
początkowo był związany z ruchem socjalnym, tworzącym alternatywną koncepcję
dla ówczesnego kapitalizmu. Na początku XX w. termin ten przede wszystkim
kojarzono z szeroko pojętą spółdzielczością, która miała stanowić remedium dla
różnic materialnych w społeczeństwie. Dopiero wraz z terminologicznym
wyodrębnieniem trzeciego
sektora
(nazywanego też sektorem non – profit) ekonomia społeczna została na nowo
zdefiniowana.
Najłatwiej
zdefiniować ekonomię społeczną jako działalność na styku gospodarki rynkowej,
społeczeństwa obywatelskiego i państwa demokratycznego. Można sobie wyobrazić ekonomię
społeczną jako hybrydę działalności podmiotów trzeciego sektora połączoną z działalnością
gospodarczą. W odróżnieniu od sektora biznesowego, głównym celem działalności
tych podmiotów nie jest zysk, lecz realizacja różnych celów społecznych, z
których najważniejszym jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Ekonomię
społeczną należy także oddzielić od tradycyjnie rozumianego trzeciego sektora, który co
do zasady nie prowadzi działalności gospodarczej. Uogólniając, ekonomia
społeczna będzie sferą na styku sektorów: prywatnego, publicznego i
pozarządowego.
zdefiniować ekonomię społeczną jako działalność na styku gospodarki rynkowej,
społeczeństwa obywatelskiego i państwa demokratycznego. Można sobie wyobrazić ekonomię
społeczną jako hybrydę działalności podmiotów trzeciego sektora połączoną z działalnością
gospodarczą. W odróżnieniu od sektora biznesowego, głównym celem działalności
tych podmiotów nie jest zysk, lecz realizacja różnych celów społecznych, z
których najważniejszym jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Ekonomię
społeczną należy także oddzielić od tradycyjnie rozumianego trzeciego sektora, który co
do zasady nie prowadzi działalności gospodarczej. Uogólniając, ekonomia
społeczna będzie sferą na styku sektorów: prywatnego, publicznego i
pozarządowego.
Przedsiębiorczość
społeczna?
Ekonomia społeczna opiera się na
innym rodzaju przedsiębiorczości, nastawionym
przede wszystkim na aktywizowanie i włączenie do rynku pracy ludzi, którzy są
jej pozbawieni. Jest to swoista przedsiębiorczość u podstaw, której celem jest
samo stworzenie miejsc pracy, a nie zysku. Ekonomia społeczna nie tylko pozwala
na wytwarzanie dóbr w sektorach słabszych ekonomicznie, ale także może stworzyć
rynek dla odbioru tych produktów.
innym rodzaju przedsiębiorczości, nastawionym
przede wszystkim na aktywizowanie i włączenie do rynku pracy ludzi, którzy są
jej pozbawieni. Jest to swoista przedsiębiorczość u podstaw, której celem jest
samo stworzenie miejsc pracy, a nie zysku. Ekonomia społeczna nie tylko pozwala
na wytwarzanie dóbr w sektorach słabszych ekonomicznie, ale także może stworzyć
rynek dla odbioru tych produktów.
Ekonomia społeczna w Polsce
Obecnie w Polsce, dochodzi do lekkiego
przemieszania tych sektorów. Można spotkać się zarówno z organizacjami non –
profit prowadzącymi działalność gospodarczą na szeroką skalę, jak i ze
spółdzielniami lub spółkami not for profit stawiającymi sobie za cel
osiągnięcie ambitnych celów społecznych, poprzez przeznaczanie na nie zysku z
działalności gospodarczej i stosunkowe duże wykorzystanie grantów publicznych.
Konsekwencją tego jest praktycznie niemożliwe w takim przypadku, sensowne
oddzielenia tych dwóch sfer działalności. Rzeczywiste oddzielenie można by
uzyskać jedynie poprzez ustawowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej
przez podmioty trzeciego sektora. Byłoby to jednak bardzo trudne ze względu na
stopień rozwoju tego sektora w Polsce. Osobiście mam nadzieję, że pewne zmiany
zostaną wprowadzone ustawą, o której pisałem na wstępie.
przemieszania tych sektorów. Można spotkać się zarówno z organizacjami non –
profit prowadzącymi działalność gospodarczą na szeroką skalę, jak i ze
spółdzielniami lub spółkami not for profit stawiającymi sobie za cel
osiągnięcie ambitnych celów społecznych, poprzez przeznaczanie na nie zysku z
działalności gospodarczej i stosunkowe duże wykorzystanie grantów publicznych.
Konsekwencją tego jest praktycznie niemożliwe w takim przypadku, sensowne
oddzielenia tych dwóch sfer działalności. Rzeczywiste oddzielenie można by
uzyskać jedynie poprzez ustawowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej
przez podmioty trzeciego sektora. Byłoby to jednak bardzo trudne ze względu na
stopień rozwoju tego sektora w Polsce. Osobiście mam nadzieję, że pewne zmiany
zostaną wprowadzone ustawą, o której pisałem na wstępie.
Podsumowując, definiuję ekonomię społeczną jako
sektor gospodarki w którym podmioty o różnych formach prawnych, prowadzą
działalność gospodarczą, której priorytetem jest realizacja szeroko pojętego
celu społecznego, a nie wypracowywanie zysku. Wbrew pozorom nacisk należy
postawić właśnie na ten cel społeczny. Bo, czy będzie częścią ekonomii
społecznej fundacja prowadząca działalność gospodarczą w formie sklepu online?
Moim zdaniem to zależy od celu społecznego. Gdy go nie ma lub jest fasadowy, to
w istocie jest to zwykła działalność gospodarcza w takiej formie prawnej (zysk
idzie na wynagrodzenia). Jeżeli jednak zysk idzie na cele statutowe tej fundacji,
to w tym zakresie fundacja działa w obszarze ekonomii społecznej. Oczywiście,
dodając różne dodatkowe kryteria (włączenie osób wykluczonych!) definicja
będzie ulegać zawężeniu, ale wydaje mi się, że dla ogólnego pojęcia powinna
wystarczyć. W kolejnym artykule, postaram się przybliżyć w jaki kierunku idzie
polski system prawny w zakresie ekonomii społecznej.
sektor gospodarki w którym podmioty o różnych formach prawnych, prowadzą
działalność gospodarczą, której priorytetem jest realizacja szeroko pojętego
celu społecznego, a nie wypracowywanie zysku. Wbrew pozorom nacisk należy
postawić właśnie na ten cel społeczny. Bo, czy będzie częścią ekonomii
społecznej fundacja prowadząca działalność gospodarczą w formie sklepu online?
Moim zdaniem to zależy od celu społecznego. Gdy go nie ma lub jest fasadowy, to
w istocie jest to zwykła działalność gospodarcza w takiej formie prawnej (zysk
idzie na wynagrodzenia). Jeżeli jednak zysk idzie na cele statutowe tej fundacji,
to w tym zakresie fundacja działa w obszarze ekonomii społecznej. Oczywiście,
dodając różne dodatkowe kryteria (włączenie osób wykluczonych!) definicja
będzie ulegać zawężeniu, ale wydaje mi się, że dla ogólnego pojęcia powinna
wystarczyć. W kolejnym artykule, postaram się przybliżyć w jaki kierunku idzie
polski system prawny w zakresie ekonomii społecznej.
