O przedsiębiorstwach społecznych
(w skrócie: PS) ostatni raz pisałem półtora roku temu przy okazji opublikowaniazałożeń do Projektu ustawy o ekonomii społecznej i solidarnej. Sama ustawa jest dalej na etapie
prac w Departamencie Ekonomii Społecznej i Pożytku Publicznego i wciąż brakuje
konkretnych informacji kiedy mogłaby wejść w życie.*
(w skrócie: PS) ostatni raz pisałem półtora roku temu przy okazji opublikowaniazałożeń do Projektu ustawy o ekonomii społecznej i solidarnej. Sama ustawa jest dalej na etapie
prac w Departamencie Ekonomii Społecznej i Pożytku Publicznego i wciąż brakuje
konkretnych informacji kiedy mogłaby wejść w życie.*
Formalnie więc nie mamy w Polsce ustawowej definicji przedsiębiorstwa
społecznego. Nie przeszkadza to jednak Ministerstwu Rodziny, Pracy i
Polityki Społecznej w prowadzeniu ogólnopolskiej listy przedsiębiorstw społecznych.
społecznego. Nie przeszkadza to jednak Ministerstwu Rodziny, Pracy i
Polityki Społecznej w prowadzeniu ogólnopolskiej listy przedsiębiorstw społecznych.
Najciekawsze jest jednak, gdzie znajdziemy wymogi do znalezienie się na takiej
liście? Zostały one wpisane do wytycznych (nie ustawy lub rozporządzenia) Ministerstwa
Rozwoju i Finansów nr MR/2014-2020/18(04): „Wytycznych w zakresie realizacjiprzedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa zwykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i EuropejskiegoFunduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020” (dalej jako Wytyczne).
liście? Zostały one wpisane do wytycznych (nie ustawy lub rozporządzenia) Ministerstwa
Rozwoju i Finansów nr MR/2014-2020/18(04): „Wytycznych w zakresie realizacjiprzedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa zwykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i EuropejskiegoFunduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020” (dalej jako Wytyczne).
Wytyczne te są publikowane (jak
wskazuje sama nazwa dokumentu) dla realizacji przedsięwzięć z wykorzystaniem
środków unijnych w dwóch programach: EFS i EFRR. Podstawą prawną jest z kolei
art. 5 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji
programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej
2014-2020 (Dz. U. z 2017 r. poz. 1460, z późn. zm.). Jak możemy przeczytać w
samych Wytycznych:
wskazuje sama nazwa dokumentu) dla realizacji przedsięwzięć z wykorzystaniem
środków unijnych w dwóch programach: EFS i EFRR. Podstawą prawną jest z kolei
art. 5 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji
programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej
2014-2020 (Dz. U. z 2017 r. poz. 1460, z późn. zm.). Jak możemy przeczytać w
samych Wytycznych:
„Wytyczne służą zapewnieniu
niezbędnego poziomu koordynacji działań podejmowanych w całym kraju z
wykorzystaniem środków EFS (…) oraz środków EFRR …” (Rozdział 2 pkt 1) oraz
dalej: „Wytyczne obowiązują w okresie realizacji PO [program operacyjny] na
lata 2014-2020” (Rozdział 2 pkt 4) i „Wytyczne odnoszą się wyłącznie do
obszarów zidentyfikowanych jako wspólne dla wszystkich RPO [Regionalnych
Programów Operacyjnych]. W przypadku, gdy zakres RPO wykracza poza zakres
Wytycznych, IZ RPO [Instytucja Zarządzająca Regionalnym ]Programem Operacyjnym
może ustanowić bardziej szczegółowe warunki dotyczące realizacji wsparcia w
ramach danego RPO.” (Rozdział 2 pkt 7 – 8).
niezbędnego poziomu koordynacji działań podejmowanych w całym kraju z
wykorzystaniem środków EFS (…) oraz środków EFRR …” (Rozdział 2 pkt 1) oraz
dalej: „Wytyczne obowiązują w okresie realizacji PO [program operacyjny] na
lata 2014-2020” (Rozdział 2 pkt 4) i „Wytyczne odnoszą się wyłącznie do
obszarów zidentyfikowanych jako wspólne dla wszystkich RPO [Regionalnych
Programów Operacyjnych]. W przypadku, gdy zakres RPO wykracza poza zakres
Wytycznych, IZ RPO [Instytucja Zarządzająca Regionalnym ]Programem Operacyjnym
może ustanowić bardziej szczegółowe warunki dotyczące realizacji wsparcia w
ramach danego RPO.” (Rozdział 2 pkt 7 – 8).
Co wynika z powyższych celów? Wyłączność stosowania wytycznych do
realizacji przedsięwzięć z wykorzystaniem środków unijnych (EFS i EFRR). W
tym kontekście zawarta w nich definicja przedsiębiorstwa społecznego nie powinna mieć znaczenia dla
działań nie związanych z tymi programami. Jak jest w praktyce? Możemy
przeczytać na stronach Departamentu Ekonomii Społecznej i Pożytku Publicznego:
realizacji przedsięwzięć z wykorzystaniem środków unijnych (EFS i EFRR). W
tym kontekście zawarta w nich definicja przedsiębiorstwa społecznego nie powinna mieć znaczenia dla
działań nie związanych z tymi programami. Jak jest w praktyce? Możemy
przeczytać na stronach Departamentu Ekonomii Społecznej i Pożytku Publicznego:
„Ogólnopolska lista PS jest ważnym
narzędziem uwidoczniającym potencjał sektora ekonomii społecznej i
solidarnej oraz wyodrębnionym miejscem
pozwalającym na wyszukiwanie odpowiednich podmiotów dla potencjalnych
zamawiających. Dzięki temu PS zdobywają dodatkową możliwość pozyskiwania
klientów i zamówień oraz uczestnictwa w spotkaniach lub innych wydarzeniach dla
nich dedykowanych. Łatwo dostępna baza
PS zwiększy skuteczność systemu wsparcia i pomoże w promocji przedsiębiorstw
społecznych, dlatego jej pełne wdrożenie jest wyzwaniem dla wszystkich
uczestników systemu wsparcia ekonomii społecznej i solidarnej oraz jednym z
priorytetów dla MRPiPS.”
narzędziem uwidoczniającym potencjał sektora ekonomii społecznej i
solidarnej oraz wyodrębnionym miejscem
pozwalającym na wyszukiwanie odpowiednich podmiotów dla potencjalnych
zamawiających. Dzięki temu PS zdobywają dodatkową możliwość pozyskiwania
klientów i zamówień oraz uczestnictwa w spotkaniach lub innych wydarzeniach dla
nich dedykowanych. Łatwo dostępna baza
PS zwiększy skuteczność systemu wsparcia i pomoże w promocji przedsiębiorstw
społecznych, dlatego jej pełne wdrożenie jest wyzwaniem dla wszystkich
uczestników systemu wsparcia ekonomii społecznej i solidarnej oraz jednym z
priorytetów dla MRPiPS.”
Czyli mamy ogólnopolską bazę PS opartą na nieobowiązujących wytycznych,
która jest promowana jako formalne źródło weryfikacji stopnia
przedsiębiorczości społecznej. W tym zakresie nie odnoszę się w ogóle do
samych wytycznych (ich ocena jest odrębną kwestią). Natomiast rozciąganie
regulacji prawnych zawartych w wąskich przedmiotowo wytycznych na wszystkie
podmioty działające w zakresie ekonomii społecznej oceniam bardzo źle. Po
pierwsze zasady uznawania przedsiębiorstw za społeczne nie powinny być
regulowane w dokumencie tak niskiego rzędu. Po drugie, jest to trochę
wychodzenie przed szereg w związku z projektem ustawy o ekonomii społecznej i
solidarnej, która po wejściu w życie wprowadzi swoje regulacje w zakresie PS i
po raz kolejny zmieni stan prawny. Po trzecie wytyczne są słabo zauważalne dla
podmiotów nie korzystających ze środków unijnych, a więc pomijają znaczną część
sektora. Po czwarte definicja PS z wytycznych będzie rodziła kontrowersje w
zakresie wymogów jej spełnienie w innych obszarach, niż regulowane w Wytycznych
(np. zamówienia publiczne, granty krajowe, granty samorządowe itd.). Można mieć
tylko nadzieję, na przyspieszenie prac nad ustawą o ekonomii społecznej i
solidarnej, która ostatecznie zdefiniuje PS w polskim prawie.
która jest promowana jako formalne źródło weryfikacji stopnia
przedsiębiorczości społecznej. W tym zakresie nie odnoszę się w ogóle do
samych wytycznych (ich ocena jest odrębną kwestią). Natomiast rozciąganie
regulacji prawnych zawartych w wąskich przedmiotowo wytycznych na wszystkie
podmioty działające w zakresie ekonomii społecznej oceniam bardzo źle. Po
pierwsze zasady uznawania przedsiębiorstw za społeczne nie powinny być
regulowane w dokumencie tak niskiego rzędu. Po drugie, jest to trochę
wychodzenie przed szereg w związku z projektem ustawy o ekonomii społecznej i
solidarnej, która po wejściu w życie wprowadzi swoje regulacje w zakresie PS i
po raz kolejny zmieni stan prawny. Po trzecie wytyczne są słabo zauważalne dla
podmiotów nie korzystających ze środków unijnych, a więc pomijają znaczną część
sektora. Po czwarte definicja PS z wytycznych będzie rodziła kontrowersje w
zakresie wymogów jej spełnienie w innych obszarach, niż regulowane w Wytycznych
(np. zamówienia publiczne, granty krajowe, granty samorządowe itd.). Można mieć
tylko nadzieję, na przyspieszenie prac nad ustawą o ekonomii społecznej i
solidarnej, która ostatecznie zdefiniuje PS w polskim prawie.
Czy więc prowadząc lub chcąc prowadzić przedsiębiorstwo społeczne
powinniśmy spełniać zasady z Wytycznych Ministerstwa?
powinniśmy spełniać zasady z Wytycznych Ministerstwa?
Formalnie nie, wystarczy bowiem spełnić ekonomiczne warunki, o
których pisałem w artykule dotyczącym spółki not for profit.
których pisałem w artykule dotyczącym spółki not for profit.
Biorąc jednak pod uwagę możliwość
wsparcia działalności społecznej z różnych funduszy krajowych i unijnych,
aspekty promocyjne i możliwość weryfikacji w ogólnopolskiej liście, spełnienie reguł z Wytycznych wydaje się
praktyczną koniecznością.
wsparcia działalności społecznej z różnych funduszy krajowych i unijnych,
aspekty promocyjne i możliwość weryfikacji w ogólnopolskiej liście, spełnienie reguł z Wytycznych wydaje się
praktyczną koniecznością.
Co do treści samych Wytycznych,
przedstawiają intersujące wymogi w zakresie PS i na pewno warto je znać
działając nie tylko w obszarze ekonomii społecznej, ale w całym III sektorze.
Można z dużą dozą prawdopodobieństwa zakładać, że definicja PS ugruntuje się w praktyce działania władz krajowych i
samorządowych i w takim lub niewiele zmienionym kształcie będzie obowiązywać
przez kolejne lata. Jak powinno wyglądać PS w praktyce, zgodnie z
Wytycznymi, przedstawię w kolejnym artykule w najbliższym czasie.
przedstawiają intersujące wymogi w zakresie PS i na pewno warto je znać
działając nie tylko w obszarze ekonomii społecznej, ale w całym III sektorze.
Można z dużą dozą prawdopodobieństwa zakładać, że definicja PS ugruntuje się w praktyce działania władz krajowych i
samorządowych i w takim lub niewiele zmienionym kształcie będzie obowiązywać
przez kolejne lata. Jak powinno wyglądać PS w praktyce, zgodnie z
Wytycznymi, przedstawię w kolejnym artykule w najbliższym czasie.
*